Er is een radicale omslag nodig naar een heel andere manier van eten produceren en consumeren. Meer plantaardig en minder dierlijk, verser en onbewerkter, handel in veel kortere voedselketens, productie binnen regionale kringlopen, geen verspilling. Dit zijn slechts enkele elementen van zo’n transitie.

Ondernemers, overheden, boeren, jongeren, koks, culinair journalisten, consumenten en andere vernieuwers zijn gemotiveerd om iets aan ons voedselsysteem te veranderen. Vernieuwende producenten, voedselcollectieven, markthallen en fooddesigners buitelen over elkaar heen. Maar wie zijn de echte changemakers die ons systeem laten kantelen? En wat brengt dit veel genoemde kantelpunt dichterbij?

Waar de vernieuwing enerzijds volop gaande is, houden de grote voedingsmiddelenpartijen het fort. En in plaats van vergaande innovaties te omarmen, zetten ze het liefst met de hele sector samen kleine stapjes. Dat is geen transitie. Dat is meer van het oude, maar dan een beetje duurzamer. Dat is werken vanuit angst om alles wat je hebt opgebouwd, kwijt te kunnen raken.

Radicale verandering

Zo’n transitie gaat niet over kleine stapjes. Het gaat over een onomkeerbare en radicale verandering van het discours. Dit vergt moed. Het vergt inzicht in de bottlenecks en kennis van de – soms kleinschalige – innovaties die het verschil kunnen maken. En vrijheid van denken over nieuwe voedselketens, over nieuwe structuren. Om zo een gelijk speelveld te creëren voor duurzame spelers. Inspirerende voorbeelden genoeg. De Vegetarische Slager, Jaap Korteweg, is recent door zakenmensen verkozen tot beste ondernemer van Nederland. Willem & Drees zorgden voor de eerste lokaal geteelde groenten in de supermarkt om de hoek en hebben er aan bijgedragen dat groenten en fruit weer een gezicht kregen. De start-up Kromkommer maakt soepen van weggegooide groenten en werkt samen met Albert Heijn in het buitenbeentjes-pakket. Ado Bloemendal werkt met zijn bedrijf Pure Graze al meer dan 10 jaar aan een radicaal andere manier van vee houden. En de talloze boeren- en consumentencollectieven die de voedselketen simpel en kort opnieuw inrichten.

Bovenal is voor zo’n transitie liefde en vertrouwen nodig. Liefde voor het nieuwe, het onbekende. En vertrouwen dat we met elkaar die volgende stappen in de omslag kunnen zetten. Het is hoog tijd. Als de consument meebeweegt, de overheid regels stelt én ruimte geeft aan vernieuwende mkb-ers, als grote marktpartijen de vernieuwing echt omarmen, het agrarische onderwijs meeduwt de goede richting uit, kunnen we met elkaar een duurzame golf veroorzaken. In plaats van een paar rimpelingen in het water. “Vele druppels hollen de steen uit.”