Hoe krijg je weer een gezonde voedselketen? Deze vraag stond centraal tijdens de VOER-toer door Zuid-Holland en Noord-Brabant van 8 – 12 augustus. Vijf dagen lang snelden we langs een bijzondere akkerbouwer, een ondernemer in de korte keten, een ‘nieuwe’ boer en een onderwijsinstelling. Lees hieronder het verslag, met foto’s van Youetta Visser.
Op dag 6 van de VOER-toer (8 augustus) zijn we geland in de Hoeksche Waard in Zuid-Holland. Boerenzakenman Jeroen Klompe bewerkt ruim 300 hectare akkerland tot de gezondst denkbare bodem, met – uiteraard – gezonde gewassen als opbrengst. Van Hoeksche rooie (aardappelen) tot kidneybeans, van glutenvrije tarwe tot sorghum, boekweit, kikkererwten, rogge, sojabonen, pink onions. En dan hebben we de bietenvelden nog niet eens gezien. Duizelingwekkend!
We kregen een tour langs zijn land. Ditmaal niet in onze bus, maar in een stoere jeep. Klompe is warm pleitbezorger van de agro-ecologie. “De bodembiologie heeft voor alles een oplossing”, is zijn heilige overtuiging. “Wat je geeft, dat krijg je terug”. Dat belooft wat. Want deze gedreven ondernemer gaat nog een heleboel speciale producten op de markt brengen, liefst buiten de retail om. En is ondertussen ook bezig de kringlopen op zijn bedrijf nog verder te sluiten door koffieprut van Rotterdamse koffiebranders op zijn land uit te rijden.
Begrijpbaar kader
9 augustus – De VOER-toer Zuid-Holland is natuurlijk niet compleet zonder een bezoek aan Rotterdam. In het Groothandelsgebouw naast het Centraal Station, spraken we uitgebreid met Arthur Nijhuis, oprichter van Rechtstreex Rotterdam, die na een studie organisatiepsychologie en een korte carriere bij Unilever, koos voor het bouwen van communities rond voedsel. Rechtstreex 
brengt eten uit de streek bij bewoners van Rotterdam, Utrecht en Eindhoven via wijkchefs.
We spraken over het belang van een eerlijk voedselsysteem, waar iedereen uit zichzelf aan moet willen meewerken. Over de keuze voor regionaal, omdat “het een begrijpbaar kader is dat iedereen die meedoet kan bevatten”. Over de hobbels die je als beginnend ondernemer moet overwinnen (“ga het gewoon doen”) en over de rol van subsidies.
En wat doe je na zo’n gesprek? Dan ga je lekker eten in Rotterdam!
Nieuwe boer
12 augustus – Een waardige afsluiting vandaag van onze tweede VOER-toer in Zuid-Holland en Brabant. We zochten Bart Pijnenburg op, die zijn bestaan als adviseur een paar jaar geleden verruilde voor het boerenleven. Op de zwarte grond van zijn voorouders in Haaren, nam hij de idyllische Tuinderij De Es over. Een ‘nieuwe boer’ zogezegd, die door het uitgeven van ‘porties’ aan particuliere aandeelhouders een aardig bedrag bij elkaar wist te sprokkelen waardoor hij de bank niet direct nodig had. En de betrokkenheid van mensen bij zijn bedrijf garandeerde.
Je hebt het vast rustiger nu, veronderstelden wij. “Bepaald niet, het is alleen maar drukker geworden”, lacht Bart. Nou doet hij ook wel alles wat je van een nieuwe boer mag verwachten. Veel aandacht voor het bodemleven, festivals en diners organiseren, contact onderhouden met zijn portiehouders, nieuwe soorten en rassen uitproberen en streven naar de lekkerst denkbare groenten voor zijn klanten. Die hij dan weer levert onder meer aan de consumentencollectieven Rechtstreex Eindhoven, Goei Eete (Tilburg) en Boerschappen (Breda), verkoopt in zijn eigen winkel en aan horeca. En dat alles samen met zijn vrouw, twee mede-tuinders en een heel aantal zorg-clienten. Ga er maar aan staan.
Staartje
22 augustus – Een staartje VOER-toer Noord-Brabant vandaag. In de trein naar Den Bosch, voor een gesprek met Frederike Praasterink aan de HAS (Hogere Agrarische School). Week 0 was het: wel open, maar nog geen studenten. Konden wij even in alle rust bekijken hoe de plantjes erbij staan en of de lokalen wel goed toegerust zijn 
Frederike, voormalig lid van het College van Bestuur en nu weer ‘gewoon’ lector, heeft een enorme drive om de “change agents naar een duurzaam voedselsysteem” op te leiden. Jonge mensen dus, die gaan zorgen voor de broodnodige verandering.
Aan de HAS krijgen ze dan een brede blik mee, bewustzijn en hopelijk de handvatten om inspirerende leiders te zijn. Met, als het aan Frederike ligt, ook wat spirituele bagage. “Wij denken nog steeds in voedselketens”, aldus Frederike, “maar ketens zijn voorbij. We moeten leren denken in systemen. Want ons grootste probleem is dat we zijn afgesloten van de natuur, van andere mensen en van onszelf.” Een prachtige missie om juist in het onderwijs te proberen die verbindingen weer tot stand te brengen!
